Atopowe zapalenie skóry (AZS) to przewlekła choroba skóry, która często zaczyna się już w dzieciństwie, ale może także pojawić się lub utrzymywać u dorosłych. Objawia się zaczerwienieniem, suchością i uporczywym świądem skóry. Skóra osób z AZS jest bardziej podatna na podrażnienia i infekcje. Mimo że choroba ma tendencję do nawrotów, odpowiednia pielęgnacja i unikanie czynników drażniących mogą pomóc w kontrolowaniu jej objawów.

Czym jest atopowe zapalenie skóry?

Skóra pełni funkcję ochronną, zabezpieczając organizm przed alergenami i drobnoustrojami. U osób z AZS ta naturalna bariera jest osłabiona, co sprawia, że skóra łatwiej traci wilgoć i jest bardziej podatna na działanie czynników zewnętrznych. Powtarzający się kontakt z alergenami lub substancjami drażniącymi prowadzi do przewlekłego stanu zapalnego, objawiającego się świądem, zaczerwienieniem oraz zmianami skórnymi, które mogą przechodzić w sączące się ranki, a następnie w pogrubioną i suchą skórę.

Przyczyny i czynniki ryzyka

Dokładne przyczyny AZS nie są do końca poznane, ale wiadomo, że choroba ma podłoże genetyczne i immunologiczne. Osoby, których bliscy chorują na atopowe zapalenie skóry, astmę lub alergiczny nieżyt nosa, są bardziej narażone na wystąpienie AZS. Jeśli oboje rodzice mają chorobę atopową, ryzyko wystąpienia AZS u dziecka wzrasta nawet do 80%.

Czynniki, które mogą nasilać objawy, to między innymi:

• alergeny wziewne (roztocza kurzu domowego, pyłki, sierść zwierząt),
• alergeny pokarmowe (np. mleko krowie, jaja, orzechy),
• zanieczyszczenie powietrza,
• stres i silne emocje,
• niska wilgotność powietrza i nagłe zmiany temperatury,
• kontakt skóry z wełną, szorstkimi tkaninami, środkami czyszczącymi i detergentami.

Jakie są objawy atopowego zapalenia skóry?

Podstawowym objawem AZS jest świąd, który często nasila się wieczorem i w nocy, utrudniając sen. Skóra jest nadmiernie sucha i podatna na podrażnienia. W przebiegu choroby pojawiają się:

• zaczerwienienia,
• grudki i pęcherzyki, które mogą pękać i tworzyć sączące się ranki,
• zgrubienia i suchość skóry, często z widocznymi bruzdami, zwłaszcza na nadgarstkach, dłoniach czy stopach.

U dorosłych zmiany skórne często pojawiają się na twarzy (szczególnie wokół oczu i ust), szyi, górnej części klatki piersiowej oraz w zgięciach łokci i kolan.

Diagnoza atopowego zapalenia skóry

Rozpoznanie AZS opiera się na charakterystycznych objawach oraz wywiadzie medycznym. Lekarz zwraca uwagę na przewlekłość choroby, obecność świądu oraz suchość skóry. W niektórych przypadkach może być konieczne wykonanie badań dodatkowych, takich jak testy alergiczne lub badanie krwi w celu oznaczenia poziomu immunoglobuliny E (IgE).

Codzienna pielęgnacja skóry

Pielęgnacja skóry w AZS jest kluczowa w kontrolowaniu objawów i zapobieganiu nawrotom. Podstawowe zasady obejmują:

• Nawilżanie skóry – stosowanie emolientów (kremów natłuszczających i nawilżających) kilka razy dziennie, najlepiej po kąpieli.
• Unikanie czynników drażniących – rezygnacja z mydeł zasadowych, detergentów i ubrań z wełny czy syntetycznych tkanin. Zaleca się stosowanie delikatnych, bezzapachowych środków czystości oraz noszenie ubrań z bawełny.
• Krótkie kąpiele – najlepiej w letniej wodzie (27–30°C) przez maksymalnie 5 minut, bez długiego moczenia skóry. Po kąpieli skórę należy osuszać delikatnie, bez pocierania.
• Unikanie drapania – świąd można łagodzić poprzez uciskanie swędzących miejsc lub stosowanie chłodnych okładów.

Czy atopowe zapalenie skóry można całkowicie wyleczyć?

AZS jest chorobą przewlekłą i nawracającą, ale u wielu osób objawy łagodnieją wraz z wiekiem. U około połowy dzieci objawy ustępują przed 15. rokiem życia, choć u niektórych mogą powrócić w dorosłości, zwłaszcza w postaci wyprysku na rękach. Kluczowe w kontrolowaniu choroby jest unikanie czynników wywołujących zaostrzenia oraz regularna pielęgnacja skóry.

Kiedy warto zgłosić się do lekarza?

Jeśli objawy są nasilone, a domowe sposoby pielęgnacji nie przynoszą poprawy, warto skonsultować się z dermatologiem lub alergologiem. Specjalista pomoże dobrać odpowiednie leczenie i wskaże najlepsze sposoby łagodzenia objawów.